علت ریزش موی سکه‌ای و راه درمان آن چیست ؟ریزش موی سکه ای یا آلوپسی آره آتا یکی از دلایل ریزش موی سر، ریش و سایر نقاط بدن است. به طور معمول این عارضه باعث ریزش مو به شکل نواحی کوچکی به اندازه یک سکه بر روی پوست سر یا ریش می‌شود. کسانی که از این شکل ریزش مو رنج می‌برند، سالم هستند و در بیشتر موارد موها بعد از مدتی دوباره رشد می‌کند. البته گاهی (به ویژه در کسانی که دچار ریزش موی کامل سر یا بدن می‌شوند) طاسی یا فقدان مو دائمی خواهد بود.
امروز می‌خواهیم بحث ریزش موی سکه ای را به طور جامع بررسی کنیم. ببینیم که علت این عارضه چیست، چه علایمی به جز ریزش مو دارد، بیشتر چه کسانی را درگیر می‌کند و چه انواعی را شامل می‌شود. پیش از این که به سراغ جزئیات برویم، بیایید نکات مهم آلوپسی آره‌آتا را با هم مرور کنیم.
نکات مهم ریزش موی سکه ای
پزشکان معتقدند که علت این عارضه یک بیماری خودایمنی است که در آن گلبول‌های سفید به اشتباه به فولیکول‌های بدن حمله می‌کنند.
وجود سابقه‌ی این عارضه در خانواده باعث افزایش احتمال ابتلا می‌شود.
برای این مشکل درمان قطعی وجود ندارد ولی با راه‌هایی می‌توان به بهبود شرایط کمک کرد.
ریزش موی سکه ای می‌تواند باعث طاسی کل سر، ریزش موی کل بدن یا به وجود آمدن نواحی کوچک طاس روی سر یا ناحیه ریش شود.
شیوع بیماری در زنان و مردان یکسان است. کمتر از ۱ درصد جمعیت از این عارضه رنج می‌برند و معمولاً شروع علایم از سنین کودکی اتفاق می‌افتد.
شناخت بیشتر ریزش مو سکه ای
ریزش موی سکه ای در علم پزشکی با نام آلوپسی (ریزش مو) آره آتا شناخته می‌شود. این عارضه یکی از دلایل کمتر شایع ریزش مو است. افراد مبتلا به ریزش موی سکه ای مشکلی از نظر سلامت جسمی ندارند و لازم نیست نگران باشند. در مورد علل ریزش موی سکه‌ای کمی جلوتر صحبت کرده‌ایم.
ریزش مو در آلوپسی آره آتا معمولاً قابل پیش بینی نیست. در اکثر مواقع موها بدون نیاز به درمان خاصی دوباره رشد می‌کنند. منتها سه نکته را باید توجه داشته باشید:
گاهی اوقات این عارضه می‌تواند باعث ریزش کل موهای سر یا کل موهای بدن شود. در این صورت احتمال عدم رشد دوباره‌ی موها بیشتر می‌شود.
ممکن است مناطق طاسی کوچک، بعد از رشد دوباره موها، دچار کم‌پشتی شوند.
در برخی موارد همزمان با رشد موها در نواحی طاس، مناطق جدیدی دچار طاسی می‌شوند.
گاهی همراه با ریزش مو، تغییراتی در ناخن‌ها هم دیده می‌شود. خطوط، فرورفتگی‌ها، شکنندگی و قرمزی ناخن از جمله تغییراتی هستند که در بخش علایم و نشانه‌ها (کمی جلوتر) بیشتر در موردشان صحبت کرده‌ایم.
علایم و نشانه‌های ریزش موی سکه ای
ریزش موی سکه ای در بیشتر مواقع در موهای سر دیده می‌شود. ریزش موی سکه‌ای ریش در مردان هم نسبتاً شایع است. اما همانطور که اشاره کردیم، هر نقطه از بدن می‌تواند دچار ریزش موی سکه‌ای شود. هرجایی از بدن که دچار این شکل ریزش مو شود، فاقد آثاری مانند بثورات پوستی، قرمزی، زخم یا اسکار خواهد بود.
ریزش موی سکه‌ای سر
معمولاً اولین علامت آلوپسی آره آتا ظاهر شدن نواحی طاس دایره‌ای یا بیضی شکل بر روی سر است. این نواحی معمولاً از یک سکه بزرگ‌تر نیستند. البته نواحی طاس می‌توانند شکل‌های غیر از دایره و اندازه‌ای بزرگ‌تر از سکه داشته باشند.
گاهی ریزش مو به شکل نواری از طاسی در می‌آید که در این حالت به آن «اوفیاز» می‌گویند. برخی موارد هم ریزش مو به قدری شدید است که تا تقریباً تمام سر را فرا می‌گیرد (آلوپسی توتالیس).
ریزش موی سکه‌ای ریش
مردانی که به آلوپسی آره آتا مبتلا هستند، گاهی در ناحیه‌ی ریش هم دچار ریزش مو می‌شوند. ریزش موی سکه‌ای در ریش به صورت یک یا چند ناحیه‌ی فاقد مو مشاهده می‌شود که بیشترشان کوچکتر از یک سکه هستند.
تغییر در ناخن‌ها
حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات ناخن می‌شوند. از شایع‌ترین علایمی که روی ناخن‌ها پدیدار می‌شود می‌توان به قرمزی ناخن، وجود چاله‌های کوچک یا ایجاد خطوط کم عمق به موازات خط طولی ناخن اشاره کرد. گاهی سطح ناخن‌ها به اندازه‌ی کاغذ سمباده زبر می‌شود. در موارد نادر ناخن افراد سست و شکننده می‌شود که در این حالت ناخن به سادگی شکسته و جدا می‌شود.
سایر علایم
در نظر داشته باشید که عمده‌ترین علامت آلوپسی آره‌آتا همان ریزش مو به صورت نواحی سکه‌ای است. در بیشتر افراد به جز این علامت، نشانه‌ی دیگری از بیماری وجود ندارد. سایر علامت‌هایی که ممکن است نشان دهنده‌ی آلوپسی آره آتا باشند شامل موارد زیر است:
عدم ریختن موهای سفید یا خاکستری در نواحی دچار ریزش مو
رشد خود به خود موها بعد از ریزش
رشد موها در ناحیه‌ی دچار طاسی و ریزش موها در ناحیه‌ای دیگر به طور همزمان
ریزش مویی که در ماه‌های سرد سال اتفاق می‌افتد
علت ریزش موی سکه ای
اشاره کردیم که علت این عارضه ناشی از اختلالی در سیستم ایمنی است. یعنی سلول‌های ایمنی (به اشتباه) فولیکول‌های بدن را عامل خارجی شناسایی کرده و به آن‌ها حمله می‌کنند. فولیکول‌ها ارگان‌هایی کوچک در زیر پوست هستند که وظیفه‌ی ساخت مو را برعهده دارند. نکته‌ای باید بدانید این است که این حمله‌ی سیستم ایمنی باعث ریزش مو می‌شود ولی به ندرت باعث از بین رفتن کامل فولیکول می‌شود. برای همین بعد از مدت کوتاهی، فولیکول ترمیم شده و موها دوباره رشد می‌کنند.
ریزش موی سکه ای یا آلوپسی آره آتا یک بیماری خود ایمنی است که باعث ریزش غیرقابل پیش‌بینی موها می‌شود. در بیشتر موارد مشاهده می‌کنیم که ریزش مو به شکل نواحی دایره‌ای شکل یا بیضی شکل کوچک بر روی پوست سر یا ریش اتفاق می‌افتد. گاهی هم شرایط وخیم‌تر می‌شود و کل موهای سر، ریش، مژها یا تمام موهای بدن می‌ریزند. امروز می‌خواهیم در مورد درمان ریزش موی سکه ای صحبت کنیم. از درمان‌های بالینی و خانگی گرفته تا مراقبت‌هایی که باید در صورت ابتلا به این بیماری انجام دهید.
نکات مهم ریزش موی سکه ای
قبلاً در مقاله‌ای ریزش موی سکه ای را به طور کامل بررسی کرده‌ایم. برای این که مروری بر مهم‌ترین نکات مقاله قبل داشته باشیم، به موارد زیر توجه کنید:
در یک پنجم افراد مبتلا به آلوپسی آره آتا، یکی از دیگر اعضای خانواده نیز از این بیماری رنج می‌برد.
ریزش مو در این بیماری معمولاً ناگهانی و طی چند روز اتفاق می‌افتد.
مدارک کمی وجود دارد که نشان می‌دهند ریزش موی سکه‌ای با استرس مرتبط است. ( بخوانید در مورد : درمان ریزش مو ناشی از استرس )
آن دسته از بیمارانی که دچار ریزش مو به شکل نواحی پراکنده سکه‌ای می‌شوند، معمولاً بدون نیاز به درمان تا حداکثر یک سال شاهد رشد دوباره‌ی موهای خود خواهند بود.
تاکنون درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده است.
درمان ریزش موی سکه ای
متاسفانه هنوز درمان قطعی برای ریزش موی سکه ای کشف نشده است و این عارضه از جمله بیماری‌های لاعلاج محسوب می‌شود. البته راه‌هایی برای مدیریت و درمان ریزش موی سکه ای وجود دارد که به رشد سریع‌تر موها کمک می‌کنند.
درمان‌های دارویی
همانطور که گفتیم، آلوپسی آره آتا یک بیماری خود ایمنی است. یعنی در اثر تهاجم اشتباهی سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌ها (ارگان‌های موساز) رخ می‌دهد. رایج‌ترین شیوه‌ی درمان این بیماری، تزریق کورتیکواستروئیدها است. داروهایی که با نام کورتون هم شناخته می‌شوند. کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی قوی هستند که باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شوند. شکل مصرف دارو بسته به شرایط شما و نظر پزشک متفاوت است. بیشتر از تزریق موضعی این دارو استفاده می‌شود ولی گاهی کرم‌های موضعی و داروهای خوراکی نیز به بیماران داده می‌شود.
سایر داروهایی که ممکن است پزشک برای شما تجویز کند، یا باعث تسریع و تحریک رشد مو می‌شوند یا سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند. داروهایی مانند ماینوکسیدیل و آنترالین می‌توانند باعث رشد دوباره‌ی موها شوند؛ اما نمی‌توانند از ایجاد ریزش موی سکه‌ای جلوگیری کنند. کمی جلوتر در مورد این داروها بیشتر توضیح داده‌ایم.
در مورد سایر شیوه‌های درمانی تحقیقاتی در دست انجام است. مثلاً «شیمی‌نوردرمانی» یکی از روش‌هایی است که از ترکیب تابش اشعه UVA و استفاده‌ی موضعی داروی متوکسالن استفاده می‌کند و می‌تواند باعث بهبود ریزش مو شود.
مراقبت‌های ضروری
موها از مهم‌ترین اجزای زیبایی صورت هستند؛ اما به غیر از این نقش محافظتی مهمی هم دارند. پس به غیر از درمان ریزش موی سکه ای ، باید نگاهی هم به مراقبت‌های ضروری مربتط با این بیماری بیندازیم.
اگر به آلوپسی آره آتا مبتلا هستید، به موارد زیر توجه کنید:
بخش‌هایی از سر یا صورت که دچار طاسی شده‌اند و معرض نور خورشید قرار دارند را با کرم ضد آفتاب بپوشانید.
اگر ابروها یا مژه‌های شما دچار ریزش شده‌اند، حتماً باید عینک آفتابی به چشم بزنید. ابروها و مژه‌ها به طور طبیعی از چشمان شما در برابر گرد و غبار و نور آفتاب محافظت می‌کنند.
برای جلوگیری از گرم شدن سر توسط نور خورشید، کلاه یا کلاه گیس به سر بگذارید.
اگر موهای بینی خود را از دست داده‌اید، باید از مرطوب کننده‌ها و داروهای مخصوص بینی استفاده کنید تا میکروب‌هایی که به طور معمول درون موهای بینی به دام می‌افتند، شما را بیمار نکنند.
جنبه‌های دیگر بیماری
آلوپسی آره آتا باعث ایجاد بیماری‌های حاد یا مزمن نمی‌شود و واگیردار هم نیست. منتها از نظر روانی ممکن است تحملش برای شما دشوار باشد. بسیاری از مبتلایان می‌گویند که این بیماری برای آن‌ها عذاب آور بوده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به ریزش موی سکه‌ای، بیشتر در خطر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و فوبیاهای اجتماعی هستند. پس مهم است که در کنار این که به فکر درمان ریزش موی سکه ای هستید، به سلامت روحی و روانی خود هم توجه کنید.
درمان ریزش موی سکه ای ریش
آلوپسی آره آتا به شکل‌های مختلفی مشاهده می‌شود. ممکن است نواحی سکه‌ای خالی از مو روی سر، ریش، مناطق شرمگاهی و … ایجاد شوند. ریزش موی سکه ای ریش فقط در مردان مشاهده می‌شود و نسبتاً هم شایع است. درمان این حالت از آلوپسی آره آتا مشابه با درمان‌های اصلی بیماری هستند که در بالا هم اشاره کردیم و در ادامه با جزئیات بیشتری توضیح‌شان داده‌ایم.
برخی از بهترین داروهای درمان ریزش موی سکه ای در ریش شامل موارد زیر اند:
کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها): همانطور که گفتیم این داروها باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شوند تا گلبول‌های سفید فولیکول‌ها را تخریب نکنند. برای ریزش موی سکه‌ای ریش معمولاً به شکل تزریق موضعی یا کرم‌های موضعی تجویز می‌شوند.
ماینوکسیدیل: این داروی موضعی با نام روگین هم شناخته می‌شود. معمولاً از آن برای درمان ریزش مو با الگوی مردانه و زنانه (آلوپسی آندروژنی) استفاده می‌شود. این دارو به شکل فوم یا مایع وجود دارد و باید ۲ بار در روز به نواحی طاس بزنید. نتایج درمان معمولاً بعد از ۳ ماه مصرف مداوم، قابل مشاهده است. در واقع ماینوکسیدیل باعث تحریک رشد موها می‌شود ولی نمی‌تواند از ریزش دوباره ریش جلوگیری کند.
دیفن سیپرون: این داروی موضعی را هم باید به نواحی دچار طاسی بزنید. دیفن سیپرون باعث بروز واکنش آلرژیک بر روی پوست می‌شود که با علایم قرمزی، تورم و خارش قابل مشاهده است. به نظر می‌رسد که این دارو به نحوی سیستم ایمنی را گول می‌زند تا گلبول‌های سفید به سطح پوست بیایند و فولیکول‌ها را رها کنند. درمان با دیفن سیپرون ۳ ماهی زمان می‌برد. این دارو یکی از موثرترین راه‌های درمان ریزش موی سکه ای است.
آنترالین: از این دارو به شکل محلول یا کرم برای درمان بیماری پسوریازیس (یک بیماری خود ایمنی پوستی) استفاده می‌شود. آنترالین معمولاً به شکل مایعی روغنی و تیره رنگ است که باید روزی یکبار به نواحی دچار طاسی بمالید و بگذارید ۳۰ دقیقه تا چند ساعت (بسته به دستور پزشک) روی پوست بماند. آنترالین هم باعث تحریک پوست و رشد موها می‌شود. معمولاً طی ۸ تا ۱۲ هفته نتایج درمانی قابل مشاهده هستند.
درمان‌های خانگی ریزش موی سکه‌ای سر و ریش (تایید نشده)
برای درمان ریزش موی سکه ای راه‌های درمانی خانگی هم وجود دارند. تاثیر این راه‌ها از لحاظ علمی اثبات نشده و بیشتر تجربی هستند. به هر حال امتحان این راه‌ها خالی از لطف نیست و ممکن است برای شما موثر باشد.
درمان ریزش مو با سیر
خاصیت درمانی طبیعی سیر می‌تواند به درمان ریزش موی سکه ای کمک کند. پژوهشی در سال ۲۰۰۷ نشان داد که ژل سیر برای درمان آلوپسی آره آتا موثر است. در این مطالعه کسانی که از کرم‌های کورتون همراه با عصاره‌ی یا ژل سیر استفاده کرده بودند، نتایج درمانی بهتری را نشان دادند.
درمان ریزش مو با قرص ویویسکال
این مکمل طبیعی از منابع دریایی و اقیانوسی ساخته می‌شود. مصرف ویویسکال به مدت ۶ ماه می‌تواند باعث تحریک رشد موها شود. پژوهشی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مکملی مشابه با ویویسکال در مردان دچار ریزش مو، باعث افزایش رشد موها و کاهش ریزش می‌شود.
درمان ریزش مو با مکمل‌های بیوتین و زینک
بیوتین و روی (زینک) از جمله ریزمغذی‌هایی هستند که می‌توانند باعث افزایش رشد مو و پیشگیری از ریزش شوند. بدن شما روزانه به ۳۰ میلی‌گرم روی و ۳ میلی‌گرم بیوتین نیاز دارد. رژیم غذایی سالم همراه با این مواد مغذی می‌تواند به پیشگیری و درمان ریزش موی سکه ای کمک کند.
سایر روش‌های درمانی
درمان‌های دیگری هم برای ریزش موی سکه ای پیشنهاد می‌شوند که در مورد تاثیر آن‌ها حرف و حدیث‌هایی وجود دارد. برخی از آن‌ها را در ادامه فهرست کرده‌ایم:
شیمی‌نوردرمانی که کمی قبل به آن اشاره کردیم
مزوتراپی مو و PRP که معمولاً برای درمان ریزش مو با الگوی مردانه و زنانه یا بهبود نتایج کاشت مو استفاده می‌شوند
رایحه درمانی یا آروماتراپی
طب سوزنی
میکرونیدلینگ
مواد پروبیوتیک
لیزر درمانی با لیزر کم توان
نوشیدنی‌ها و کرم‌های موضعی آلوئه ورا
آب پیاز که باید به روی مناطق دچار طاسی بمالید.
روغن‌های اسانس طبیعی مانند روغن درخت چای، رزماری، لاوندر (استخودوس) و نعنای فلفلی (پپرمینت)
سایر روغن‌ها مانند جوجوبا، بادام، زیتون و نارگیل
استفاده از رژیم‌های غذایی مخصوص بیماران خود ایمنی که شامل گوشت و سبزیجات فراوان است.
ماساژ
مکمل‌های گیاهی مانند جنسینگ، چای سبز و ساوپالمتو
سوالات متداول در مورد ریزش موی سکه ای
۱. علایم بیماری معمولاً از چه سنی نمایان می‌شوند؟
آغاز بیماری می‌تواند در هر سنی باشد. با این حال شروع بیماری بیشتر در سنین کودکی یا نوجوانی اتفاق می‌افتد. تقریباً در نیمی از بیماران تا حداکثر یک سال بعد از ریزش، موها بدون نیاز به درمان خاصی از نو رشد می‌کنند و نواحی طاسی از بین می‌روند. بعد از رشد مجدد موها، ممکن است دیگر این اتفاق رخ ندهد. یا در زمان‌های خاصی در ادامه زندگی دوباره دچار ریزش و در آمدن موها شوید و این چرخه تا سال‌های دراز تکرار شود.
۲. اگر والدین به این عارضه مبتلا باشند، کودکشان هم دچارش می‌شود؟
لزوماً خیر. فقط وجود سابقه‌ی ریزش موی سکه ای در خانواده خطر ابتلا به این بیماری را بیشتر می‌کند. توجه داشته باشید که افزایش احتمال ابتلا به این معنی نیست که کودک شما حتماً دچار این عارضه می‌شود. حتی در دوقلوهای یکسان (که ساختار ژنتیکی کاملاً یکسانی دارند)، اگر یکی از آن‌ها دچار آلوپسی آره آتا شود، احتمال ایجاد این بیماری در قل دیگر، حدود ۵۰ درصد است. پس عوامل وراثتی و ژنتیکی موثر هستند ولی این طور نیست که قطعاً باعث ایجاد بیماری شوند.
۳. آیا درمانی برای این بیماری وجود دارد؟
خیر؛ متاسفانه تا کنون درمان موثری برای آلوپسی آره آتا کشف نشده است. البته تحقیقات گسترده‌ای روی این بیماری در حال انجام است و احتمالاً به زودی خبرهای خوبی بشنویم. با این حال راهکارهایی وجود دارند که می‌توانند به مدیریت یا بهبود شرایط بیماری کمک کنند.
۴. ریزش موی سکه ای چه انواعی دارد؟
بسته به محل و شدت ریزش مو، این عارضه با نام‌های مختلفی طبقه بندی می‌شود. مثلاً زمانی که کل موهای سر بریزد، به آن آلوپسی توتالیس می‌گویند. زمانی که کل موهای بدن بریزد، به آن آلوپسی یونیورسالیس می‌گویند. اگر ریش شما دچار ریزش موی سکه ای شود، به آن آلوپسی باربی (به معنی ریش در زبان لاتین) می‌گویند.
۵. ریزش موی سکه‌ای دائمی است یا موقتی؟
سیر بیماری به طور کلی به دو شکل مشاهده می‌شود:
ایجاد تعداد کمی ناحیه‌ی کوچک طاسی به اندازه یک سکه که بعد از مدتی (چند ماه تا یکسال) موهایشان رشد می‌کنند. (شایع)
ایجاد تعداد زیادی ناحیه‌ی کوچک طاسی که ممکن است بعد از مدتی خوب شود یا به سمت طاسی کامل سر (آلوپسی توتالیس) یا ریزش تمام موهای بدن (آلوپسی یونیورسالیس) پیش برود. (نادر)
در برخی موارد ریزش موی سکه‌ای تنها یکبار رخ می‌دهد و در برخی افراد هم به صورت چرخه‌های تکرار شونده در طول زندگی مشاهده می‌شود. اگر بیماری پیش از سنین بلوغ آغاز شود، احتمال مزمن شدن و تکرار آن بیشتر است.
۶. آیا این بیماری عوارض دیگری هم دارد؟
خیر؛ آلوپسی آره آتا مشکلی برای سلامت بدن ایجاد نمی‌کند ولی می‌تواند اعتماد به نفس شما را کاهش داده و باعث اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب یا فوبیاهای اجتماعی شود.
همانطور که گفتیم ممکن است ناخن‌ها نیز دچار مشکل شوند. ناخن‌ها و موها هردو از کراتین ساخته شده‌اند به همین دلیل گاهی ساخت ناخن هم با اختلال مواجه می‌شود.
گاهی این بیماری با بیماری سلیاک (حساسیت روده به گلوتن) مرتبط است. در این حالت قطع مصرف گلوتن به رشد دوباره‌ی موها کمک می‌کند.
نواحی دچار طاسی را باید با ضد آفتاب بپوشانید و اگر در جریان بیماری مژه‌های شما دچار ریزش شد، باید عینک به چشم بزنید تا نور خورشید به چشم‌ها آسیب نرساند.
۷. شیوع بیماری در چه کسانی بیشتر است؟
ریزش موی سکه ای در بین زنان و مردان به یک اندازه دیده می‌شود. شیوع آن در جامعه کمتر از یک درصد است و بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که بیماری عمومی یا پوستی دیگری ندارند (یعنی سالم هستند).
اگر هر کدام از شرایط زیر برای شما صدق می‌کند، خطر ایجاد بیماری در شما بیشتر است:
سابقه‌ی خانوادگی: در میان بستگان درجه اولِ حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران، ابتلا به آلوپسی آره آتا دیده می‌شود.
آسم، تب یونجه، درماتیت آتوپیک، بیماری تیروئیدی، ویتیلیگو و سندرم داون: پژوهش‌ها نشان می‌دهند، افرادی که به یکی از بیماری‌های بالا مبتلا هستند، با احتمال بیشتری دچار ریزش موی سکه ای می‌شوند.
۸. آیا کمبود ویتامین D در ایجاد عارضه نقش دارد؟
ارتباط ویتامین D با بیماری‌های خود ایمنی مدت‌ها است که مورد بحث و بررسی است. دانشمندان مشاهده کرده‌اند که برخی از مبتلایان به ریزش موی سکه ای دچار کمبود ویتامین D هم هستند. به هر حال فعلاً نمی‌توان با قطعیت در این مورد نظر داد و نیاز به پژوهش‌های بیشتری هست.